Διαχωρισμός κινητών και ακίνητων μνημείων
Τα κινητά μπορεί να είναι οποιαδήποτε μικρού μεγέθους και διαστάσεων εύκολα στη μεταφορά αντικείμενα των οποίων η ψηφιοποίηση μπορεί να γίνει σε ειδικά εργαστήρια με χρήση ειδικών μετρητικών διατάξεων όπως είναι οι σαρωτές laser. Η χρήση των τεχνικών ψηφιοποίησης μπορεί να οδηγήσει στον υπολογισμό της θέσης στο χώρο (σε ένα ανεξάρτητο και αυθαίρετο τρισορθογώνιο σύστημα συντεταγμένων) των σημείων που συνθέτουν την εξωτερική επιφάνεια του αντικειμένου. Κατά καιρούς έχουν προταθεί πολλές συσκευές ψηφιοποίησης για την δημιουργία των τρισδιάστατων μοντέλων σε αναλογία 1:1 με το αντικείμενο. Η επιλογή των σημείων που θα μετρηθούν πολλές φορές δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί από το χειριστή της συσκευής ψηφιοποίησης. Έτσι, για την τρισδιάστατη αναπαράσταση τους υπολογίζεται αυθαίρετα ένα μεγάλο μέρος σημείων (νέφος σημείων) που συνθέτουν την εξωτερική επιφάνεια τους. Με τον τρόπο αυτό γίνεται μια προσπάθεια για την καταγραφή όσο γίνεται μεγαλύτερης πληροφορίας για την αποφυγή των σφαλμάτων που προέρχονται από την αυτοματοποιημένη διαδικασία που χρησιμοποιείται. Ο μεγάλος αριθμός των σημείων στο χώρο που προέρχεται από τη χρήση της συσκευής δεν είναι σε θέση να αποδώσει πλήρες και άμεσα το μοντέλο του αντικειμένου. Χρειάζεται να εφαρμοστεί μια τεχνική φιλτραρίσματος για την εξάλειψη των πλεοναζόντων σημείων και ανακατασκευής της επιφάνειας του με χρήση τεχνικών τριγωνισμού για τη δημιουργία των πολυγώνων που συνθέτουν την συνολική εξωτερική τους επιφάνεια. Γενικά η δημιουργία της εξωτερικής επιφάνειας των αντικειμένων πρέπει να οδηγήσει σε ένα στερεό αντικείμενο και να ακολουθήσει η εφαρμογή της εικόνας του αντικειμένου που θα δώσει την υφή και την τελική του μορφή. Το παραπάνω πρόβλημα όπως και άλλα που πιθανόν παρουσιαστούν στην τρισδιάστατη καταγραφή και μοντελοποίηση των αντικειμένων, έχουν λυθεί από πολλές εφαρμογές και αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα σημαντικός αριθμός συσκευών
ψηφιοποίησης μικροαντικειμένων με ποικίλα χαρακτηριστικά (κόστος, τεχνική
μετρήσεων, τελική ακρίβεια αναπαράστασης του μοντέλου κα).
Κινητά αντικείμενα που χρήζουν τεκμηρίωση με έναν από τους τρόπους ψηφιοποίησης μπορεί να είναι: αγάλματα, αγγεία, σκεύη, κοσμήματα και άλλα είδη λαϊκής τέχνης .
Τα ακίνητα αντικείμενα είναι κτίρια και γενικά ανθρώπινες κατασκευές που εμφανίζουν ιδιαίτερη αξία από αρχαιολογική και αρχιτεκτονική πλευρά. Μπορεί να πρόκειται για υφιστάμενα κτίσματα αλλά και για μεγάλους ή μικρούς αρχαιολογικούς χώρους που προέρχονται από ανασκαφές. Η χρήση μιας τεχνικής ψηφιοποίησης οδηγεί στο εικονικό μοντέλο των αντικειμένων αυτών αλλά τα σημαντικά προϊόντα που αποτελούν τα εργαλεία της μελέτης των αντικειμένων αυτών είναι σχέδια υπό κλίμακα που παρουσιάζουν χαρακτηριστικές όψεις, κατόψεις ή τομές τους. Για τον αρχιτέκτονα μηχανικό αλλά και για τον έμπειρο αρχαιολόγο ένα διάγραμμα υπό κλίμακα μιας όψης ενός κτιρίου ή ενός αρχαιολογικού σκάμματος είναι το υπόβαθρο της μελέτης που θα οδηγήσει είτε σε μία μελέτη συντήρησης και ανάδειξης του κτιρίου ή σε εξαγωγή σημαντικών αρχαιολογικών συμπερασμάτων από μία ανασκαφή. Η δημιουργία του τρισδιάστατου μοντέλου με εξωτερική υφή την εικόνα των όψεων του ακίνητου μνημείου-αντικειμένου αποτελεί ένα επιπλέον προϊόν επισκόπησης του αντικειμένου και η παρουσίασή του στην οθόνη του Η/Υ του γίνεται με χρήση ειδικών τεχνικών τρισδιάστατης παρουσίασης (πχ. Open GL,VRML αρχείων). Συνήθως όμως, μόνο ορισμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά εμφανίζονται στην τρισδιάστατη παρουσίαση των αντικειμένων αυτών, ώστε η χρήση τους να βοηθά στην οπτικοποίηση του ίδιου του αντικειμένου και τη σύνδεση του με τον περιβάλλοντα χώρο. Μια γενική κατηγοριοποίηση που οδηγεί στο διαχωρισμό των μνημείων και τον τρόπο τεκμηρίωσης και ψηφιοποίησης τους μπορεί να καθοριστεί σύμφωνα αν απαντηθούν τα παρακάτω γενικά ερωτήματα που αφορούν τα μνημεία:
- Αποτελούνται από μία ή περισσότερες επίπεδες (οριζόντιες –κατακόρυφες επιφάνειες);
- Συνθέτουν ένα πολύπλοκο τρισδιάστατο αντικείμενο με επιφάνειες που δεν είναι δυνατό να μοντελοποιηθούν από απλά σχήματα;
- Αποτελούνται από εσωτερικούς χώρους και εξωτερικούς χώρους;
- Βρίσκονται σε κατάσταση συνεχούς μεταβολής της μορφής και του σχήματος τους (ανασκαφές);
- Είναι δυσπρόσιτα δηλ. είναι δύσκολη η μετάβαση των ειδικών επιστημόνων για τη μέτρηση των μεγεθών του λόγω της θέσης του (π.χ. στο χείλος ενός γκρεμού) ή της κατάστασης τους (ευπαθές ή τελεί υπό κατάρρευση);
Υπάρχουν και περιπτώσεις που το μνημείο – χώρος δεν υφίσταται αλλά μπορεί να γίνει η ψηφιοποίηση του με χρήση τεχνικών φωτογραμμετρίας απόφωτογραφίες ιστορικών αρχείων του μνημείου – χώρου.
Μνημεία – χώροι που θα πρέπει να τεκμηριωθούν με έναν από τους τρόπους ψηφιοποίησης μπορεί να είναι:
- Χριστιανικοί ναοί (παλαιοχριστιανικοί, βυζαντινοί κα.)
- Ανασκαφές (επίγειες και ενάλιες)
- Κτίρια ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας (νεοκλασικά, κ.α.)
